بررسی اثر سرمایه انسانی و بهره‌وری نیروی کار بر مصرف انرژی در بخش های مختلف اقتصاد ایران

بررسی رفتار مصرف انرژی در بخش­های مختلف اقتصاد، گامی اساسی و مهم برای برنامه­ریزی و مدیریت مصرف انرژی است. با توجه به این که ایران دارای منابع غنی و گستردۀ انرژی، مخازن بزرگ نفتی و گاز طبیعی، معادن عظیم زیرزمینی و پتانسیل بالقوۀ انرژی است، تعیین عوامل موثر بر مصرف انرژی می­تواند در تبیین سیاست­های بخش انرژی، کمک مؤثری کند. به همین منظور این مطالعه به بررسی آثار سرمایه انسانی و بهره­وری نیروی کار بر مصرف انرژی در بخش­های کشاورزی، صنعت و خدمات ایران با بهره­گیری از روش داده­های تابلویی در بازۀ زمانی 1375 تا 1395 پرداخته است. نتایج بررسی­ها نشان داد که سرمایه انسانی، بهره­وری نیروی کار، اثر تقاطعی سرمایه انسانی در بهره­وری نیروی کار و مجذور ارزش­افزوده بخش­های اقتصادی دارای تاثیر منفی و ارزش­افزوده تاثیر مثبت بر مصرف انرژی در بازۀ زمانی مورد بررسی داشته اند. به طوری که بر اساس نتایج تخمین مدل، آثار متقابل متغیرهای سرمایه انسانی و بهره­وری نیروی کار در بخش­های اقتصادی تأثیر منفی و معنی‌دار در سطح بحرانی یک درصد بر مصرف انرژی داشته است که این ضریب تلویحا‍ً این واقعیت را بیان می‌دارد که با افزایش سرمایه انسانی و لذا بهبود بهره­وری نیروی کار، مسیر صرفه­جویی در مصرف انرژی هموار     می­گردد. همچنین ضرایب برآورد شده برای متغیرهای ارزش­افزوده و مجذور ارزش افزوده فعالیت­های اقتصادی، بیان­کننده یک رابطه به شکل U معکوس ما­بین ارزش­افزوده بخش­های اقتصاد و مصرف انرژی می­باشد.